काठमाडौंमा हैजा फैलने सम्भावना, यसबाट कसरी जोगिने ?

हरेक वर्षायाममा नेपालका विभिन्न भागमा हैजाका बिरामीहरू भेटिने गरेका छन् । यसवर्ष राजधानी काठमाडौँमै संक्रमितहरू भेटिएका छन् । उपत्यकाका १० ठाउँमा १८ जनामा हैजाको संक्रमण देखिएको छ। डिल्लीबजार, सानेपा, बालाजु, कपन, कोटेश्वरलगायतका स्थानमा हैजा पुष्टि भएको छ । सरुवा रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुनले  विशेष सावधानी नअपनाए स्थिति भयावह हुनसक्ने चेतावनी समेत दिएका छन् । टिभीअन्नपूर्णसँगकाे कुराकानीमा पुनले काठमाडाैंमा भित्रभित्रै हैजा फैलिएकाे हुनसक्ने बताए ।

हैजा के हो, कसरी लाग्छ ?

डा. पुनका अनुसार यो गम्भीर प्रकृतिको झाडापखाला हो । यो भिब्रियो कलेरा नामक जीवाणुका कारण लाग्छ । हैजा लागेमा निरन्तर पातलो चौलानीजस्तो दिसा लाग्छ । जसकारण शरीरमा सोडियम, क्लोराइड ९इलेक्ट्रोलाइट्स० जस्ता तत्वहरूको अभाव हुन्छ । समयमै उपचार नभएमा बिरामीको ज्यानै पनि जान सक्छ ।

यसमा पेट दुख्ने र ज्वरो आउने जस्ता लक्षणहरू देखिँदैन । हैजा लागेका प्रत्येक १० व्यक्तिमध्य एक जनामा गम्भीर प्रकृतिको लक्ष्यण देखिने गर्दछ । लक्षण बिनै संक्रमण भएको व्यक्तिमा दिसामार्फत निरन्तर जीवाणु बाहिर निस्किन्छ ।

लक्षणहरू

संक्रमण भएको केही घण्टादेखि पाँच दिन भित्र यसका लक्ष्यणहरू देखिने डा. पुनले बताए । उनका अनुसार हैजा लागेका व्यक्तिमा निम्न लक्षणहरू देखिन्छन् :

– निरन्तर अधिक पातालो दिसा लाग्नु
– पटकपटक वान्ता आउनु
– पेट वा खुट्टाको मासपेशी बाउडिनु
– आँखा गढ्नु, छाला चाउरी पर्नु
– धेरै तिर्खा र थाकान लाग्नु
– धेरै कमजोरीका कारण वेहोस हुनु

हैजाबाट बच्ने डा. पुनका शुत्र

– खाने कुरा  राम्राेसँग पकाएर खाने । यसमा बिशेष ध्यान पुराउनु पर्छ ।
– खानेपानी सफा, शुद्ध , र उमालेर मात्र खानुपर्छ ।
– व्यक्तिगत सरसफाईमा ध्यान दिनुपर्छ ।

रोकथामका उपाय

– सरसफाइमा ध्यान दिने
– संक्रमित व्यक्तिको सम्पर्कमा आउँदा सावधानी अपनाउने
– फोहोरमैलाको व्यवस्थापनमा ध्यान दिने
– खाना खानु अघि र शौचालयको प्रयोग गरेपछि साबुन पानीले हात धुने
– सकेसम्म उमालेको पानी पिउने
– फलफुल तथा तरकारीको प्रयोग गर्नु अघि सफा पानीले पखाल्ने
– पानीको मुहान सफा राख्ने
– शौचालयमा मात्र दिसापिसाब गर्ने

उपचार

– पुनर्जलीय झोलको सेवन गर्ने
– चिकित्सकको परामर्श लिने

हैजा फैलिएको स्थानमा जो कोहीमा संक्रमणको जोखिम उच्च हुन्छ । यस्तो अवस्थामा समुदायस्तरमै हैजाविरुद्धको खोप दिएर स्थितिलाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । अहिलेको हैजा महामारीबाट विश्वका १२० मुलुक प्रभावित भइसकेका छन्। विशेषगरी यो महामारी कम आय भएका र कम विकसित मुलुकमा फैलिने गरेको छ। हैजाका कारण विश्वभर वार्षिक रुपमा २१ हजारदेखि १ लाख ४३ हजारसम्म मानिसको मृत्यु हुने गरेको डब्ल्यूएचओको आँकडा छ।